Елордалықтар отандық азық-түлік өнімдеріне қарық па? Сұраныс толық қамтамасыз етілген бе? Тауар өндірушілер өз өнімдерін бас қалада делдалсыз әрі тікелей сату үшін жағдай жасалған ба? Бұл сауалдарды тергіштеген атқамінерлер Астана айналасындағы азық-түлік белдеуін қалыптастыру жол картасын жаңартуға бекінген.

Жаңа мәртебе

Құжатқа енгізілген жаңа ұғым – «Аста­на айналасындағы азық-түлік белдеуінің қатысушысы». Аталмыш мәртебені елі­міздің кез келген өңіріндегі ауылшару­ашылық тауар өндіруші иеленуі мүмкін. Бұл өз кезегінде оларға не береді деген сауал туындауы мүмкін.Құзырлы мини­стрлік өкілдерінің уәжіне сенсек, ұта­тын тұстар мен артықшылық бар. «ҚазА­гро» АҚ-ның институттары қаржылан­дыру барысында аталған мәртебесі бар тауар өндірушілерге басымдық береді. Сонымен бірге кепілдендірілген өткізу нарығына жол ашылады. Тек тауар өнді­руші бірінші кезекті өз міндеттерін орын­дауы шарт.

Жаңартылған Жол картасы 3 жылды қамтиды. Осы уақыт аралығында елор­далықтардың дастарханындағы табиғи әрі сапалы өнімнің түрлері мен көлемі еселенбек. 2020 жылы Ақмола облысын­да ет өңдеу кешені бой көтермек. Жыл­дық қуаттылығы – 5 мың тонна. Ет өнімде­рімен қатар ақтың молшылығы нысанаға алынған. Өңдеу кәсіпорындары толық қуаттылықта жұмыс істемейтіні белгілі. ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің бірін­ші орынбасары Арман Евниевтің сөзін­ше, олар орташа алғанда 50-60% жүктел­ген. Енді сүт өңдеу зауыттары шикізаттан тарықпайды. 2020-2021 жылдары 16 тау­арлы сүт фермасы іске қосылмақ. Оның 5-уі Ақмола облысында, 11-і Қараған­ды облысында орналасады. Ал тапшы көкөністің түрлерін өсіру үшін суармалы жерлер қалпына келтіріледі деп күтілуде.

Өнім өндірумен және оны өңдеумен қатар, өткізу нарығы бойынша қам-қа­рекеттер қолға алынбақ. Делдалдар­дың қитұрқы әрекеттеріне жол беріл­мейді. Өнім өндірушілер үшін көтерме нарыққа шығу мүмкіндігі ашылмақ. Аста­нада сауда-логистика инфрақұрылымын дамыту үшін көтерме-үлестіру орталығы тұрғызылады. Нысан Қарағанды-Аста­на тас жолының бойында салынады деп күтілуде.

– Астананың айналасында азық-түлік белдеуіне қалыптастыру жөніндегі жол карта 2017 жылы қабылданған. 2 жылды қамтитын құжат аясында негізгі міндет­тер орындалды. Жол картасын өзектенді­ру туралы шешім қабылданды. Онда жаңа міндеттер және индикаторлар белгіленді, – деп атап өтті Арман Қайратұлы.

Сұраныс пен ұсыныс: теңгерім бар ма?

Елордалықтар жылына 862 мың тонна немесе 350 миллиард теңгеге жуық негіз­гі азық-түлік өнімдерін тұтынады. Оның 22% жергілікті өңдеу кәсіпорындарының, 31%-ы Астана айналасындағы азық-түлік белдеуі, қалған 47 %-ы еліміздің басқа өңі­рлерінен келетін өнім және импорт есебі­нен қамтамасыз етіледі.

Бас қаланың тізгінін ұстаған Бақыт Сұлтановтың алға тартқан дәйектерін тергіштеп көрелік. Оның сөзіне сүйен­сек, Астана қаласында 56 өңдеу кәсіп- орны бар. Өткен жылы қосымша үшеуі іске қосылды: біріншісі – жылдам тамақ өнімдерін шығаратын комбинат, екін­шісі – тамақ өнімдерін өндіретін көпса­лалы кешен, көкөніс сақтайтын қойма­лар, логистикалық орталық, үшіншісі – ұн, макарон, нан-тоқаш өнімдерін шығара­тын зауыт. Биылғы 9 ай ішінде қала кәсі­порындары 200 мың тоннаға жуық өнім өндірген.

Ауылшаруашылық жәрмеңкелер игі дәстүрге айналған. Олар тек қала дең­гейінде ғана өткізілмейді. Жылда өңірлер­ден тауар керуені бас қалаға ағылады. Елордалықтарға аптаның демалыс күнде­рі белгілі бір облыстан келген тауар өнді­рушілерден өнімді тікелей сатып алды. Әр аймақ күзгі жиын-терімнің нәтиже­сін паш етіп, астаналықтарға өз өнімде­рін ұсынды. Биылғы маусым айынан бері 17 жәрмеңке өткізіліп, құны 2 млрд тең­гені құрайтын 7 286 тонна өнім сатылған.

– Қала бойынша азық-түлік, көкөніс пен жеміс-жидек сату үшін 157 модуль­дік сауда алаңы орнатылды. Сонымен бірге «Шапағат» коммуналдық базарын­да 60 тауар өндіруші өз өнімдерін тікелей сатуда. Сонымен қатар қала аумағында 8 сауда-логистикалық орталық, 8 көкөніс қоймасы және бір жылыжай жұмыс істей­ді, – деп атап өтті Астана қаласының әкімі Бақыт Сұлтанов.

Қала халқының саны жыл санап артқан­дықтан, азық-түлік өнімдеріне деген сұраныс та еселенетіні белгілі.

Қос өңірден өнім тұрақты жеткізіледі

Астана айналасындағы азық-түлік бел­деуге Ақмола облысының 17 ауданы және Қарағанды облысының 4 ауданы кірді. Бүгінде қос өңірде бұл бағытта жүйелі жұмыстар жүргізілуде. 2017 жылы Ақмо­ла облысында 36 сүт қабылдау бекеті, 56 отбасылық бордақылау алаңы және мал сою бекеті құрылған. Енді көкшета­улықтар өз өнімдерін өткізу үшін Астана қаласындағы сауда нүктелерінің желісін кеңейтуді қолға алған. Бүгінде елордада Ақмола облысының 1 мыңнан астам тау­ар өндірушісінің өнімі ұсынылған 44 сау­да нүктесі, AQMOL сауда желісінің 4 дүке­ні ашылған.

– Аталған сауда нүктелерінде жыл басынан бері 237 миллион теңгеге өнім сатылды. Астанаға жеткізілетін тауар көлемі жыл санап артуда. 2017 жылмен салыстырғанда биылғы 9 айда бас қалаға жол тартқан сүт өнімдері 12%, ет өнімдері 11%, тағамдық жұмыртқа 18% артты. Енді суармалы жерлердің аумағын 2 есе арт­тырып, 30 мың га жеткізу жоспарланып отыр, – деп атап өтті Ақмола облысының әкімі Мәлік Мырзалин.

Қарағандылық тауар өндірушілер Аста­наға жыл басынан бері 57 мың тонна өнім жеткізді. Бұл көрсеткішті жыл соңы­на дейін 66 мың тоннаға жеткізу жоспар­ланған. Бүгінде Астана айналасындағы азық-түлік белдеуіне кіретін аудандарда 20 инвестициялық жоба жүзеге асырылу­да. Бұл өз кезегінде өңдеу кәсіпорын­дарының жүктемесін 8 пайызға арттыруға мүмкіндік береді.

– Қарағанды қаласында тауар айналымы 200 мың тоннаға дейін көтерме-тара­ту орталығының құрылысы жүргізілуде. Бірінші кезегі биылғы желтоқсанда іске қосылады. Бұл – сыйымдылығы 12 мың тонна ет пен көкөніс сақтайтын климат­тық қойма, 4 мың тонна бакалея қоймасы, сонымен қатар контейнерлер мен кросс- дог. Бұл жоба оңтүстік өңірлерден келген өнім көлемін арттырып, Астана қаласына делдалсыз әрі өндіруші бағасымен сатуға мүмкіндік береді, – деп мәселенің мәнін Қарағанды облысының әкімі Ерлан Қоша­нов тергіштеді.

Қрағандылықтар 2021 жылға дейін 2800 га суармалы жерді игеруді жоспарлап отыр. Онда 28 мың тонна картоп, 16 мың тонна көкөніс өсіру көзделген.

Венера Мұстафина

26.11.2018 ж. мақала